Uitdaging 1: De transformatie van product-verstrekker naar preventieve zorgverlener 1ste lijn
Apotheken staan voor een transformatie naar gezondheidscentra waar de focus niet langer alleen op producten ligt, maar ook op uitgebreide zorgverlening. Dit vraagt om:
- Een actieve rol van de apotheker in preventieve zorg
- Persoonlijke dialoog met patiënten
- Samenwerkingen met andere eerstelijnszorgverleners zoals artsen en thuisverplegers
Historisch gezien lag de focus van ons beroep destijds sterk op producten, zoals bijvoorbeeld magistrale bereidingen, die overigens nog steeds actief worden bevorderd en zelfs toenemen in België. Recent zijn er naast het afleveren van (bereide) geneesmiddelen, medische hulpmiddelen en gezondheidsproducten ook heel wat nieuwe zorgtaken bij gekomen.
Actiepunt 1: Evolueer naar een holistisch gezondheidscentrum of ‘leefstijlapotheek’
De apotheek van morgen is meer dan een plek waar medicijnen worden verstrekt. De rol van de apotheker verandert naar die van een holistische zorgverlener, waarbij patiënten persoonlijk worden begeleid in speciaal ingerichte ruimtes. Deze vertrouwelijke ruimtes bieden de mogelijkheid voor een diepgaande aanpak, zoals:
- Preventieve zorg (bijvoorbeeld bloeddruk- en glucosemetingen)
- Leefstijladvies (zoals voedingsworkshops en stressmanagement)
- Therapietrouw monitoren
In Nederland zijn ze hierin al pioniers. Met meer dan 500 gecertificeerde leefstijlapothekers - die leefstijl beschouwen als een krachtig 'medicijn' - is de 'leefstijlapotheek' een vaste waarde geworden. Ook in België wordt deze visie werkelijkheid. Apotheek Carpentier, een Polly-partnerapotheek, neemt de leiding en kwam deze zomer naar buiten als eerste leefstijlapotheek van het land.
Volgens Patricia Carpentier, oprichtster van de eerste leefstijlapotheek in België en bezieler van de groeiende leefstijlapotheekbeweging, begint het allemaal bij jezelf. Samen met haar zus runt ze apotheek Carpentier en richtte ze, samen met zes officina-apothekers uit het hele land, de beweging ‘leefstijlapotheek’ op. "Je kunt niet oprecht advies geven als je het zelf niet ervaren hebt. Practice what you preach. Je moet zelf lifestyle- en gezondheidspodcasts luisteren en boeken lezen. Door bijvoorbeeld een glucosemeter te dragen, ervaar je de voordelen zelf en kun je patiënten beter begeleiden."
Patricia benadrukt ook dat het activeren van patiënten cruciaal is: "Het is belangrijk dat patiënten zelf de verantwoordelijkheid nemen voor hun gezondheid. Ze kunnen hulp zoeken als het nodig is, maar echte verandering begint bij henzelf."
In haar apotheek gebruikt Patricia ook moderne tools om patiënten te inspireren: “We hebben een WhatsApp-groep met bijna 200 klanten waarin we tips, gezonde recepten en informatie over thema’s zoals diabetes en groenten van de maand delen. Het is een geweldige manier om een actieve community te bouwen, en onze patiënten waarderen het enorm."
WhatsApp-groep met 240 leefstijlapothekers
Maar de transitie naar een leefstijlapotheek vraagt om durf en doorzettingsvermogen. Patricia vertelt: “Ik ben samen met mijn zus Caroline gestart met de opleiding tot leefstijlapotheker in Nederland. Van daaruit hebben we, samen met een kerngroep van zeven Vlaamse collega's, het concept naar België gebracht."
"We hebben al een WhatsApp-groep met 240 apothekers waarin we kennis en ervaringen delen. Dat deze concepten weinig tot niet aan bod komen op de universiteit of via IPSA is frustrerend, maar het heeft me wel gemotiveerd om zelf stappen te zetten. We hebben bijvoorbeeld begin december ons eerste belevingstraject rond de glucosesensor georganiseerd, waar maar liefst 140 collega's aan deelnamen."
De visie van Patricia Carpentier laat zien hoe de apotheek als partner in de eerste lijn van zorg patiënten preventief kan inspireren en begeleiden. Het gaat niet langer om enkel balanceren tussen ‘gezond’ en ‘ziek’, maar om actief te gidsen naar meer gezondheid en een optimale gezondheid.
Apothekers die zich willen verdiepen in het concept ‘Leefstijlapotheek’ kunnen zich aansluiten bij de WhatsApp-groep voor leefstijlapothekers in België via deze link of meer inspiratie opdoen via de Instagram-pagina van de Leefstijlapotheek.
Actiepunt 2: Bouw een multidisciplinair zorgnetwerk met andere zorgverleners rondom je apotheek
Door samen te werken met andere zorgverleners kan je als apotheek een veel grotere impact maken op de zorg voor je patiënten. Huisartsen, diëtisten, thuisverpleegkundigen, fysiotherapeuten en andere zorgverleners hebben één voor één hun expertise, en door die te combineren:
- Krijg je een volledig beeld van je patiënt
- Kan je beter persoonlijk advies geven
- Kan je medicatie beter afstemmen
- Kan je therapietrouw bevorderen
- Creëer je minder verwarring voor je patiënt
- Stijgt de tevredenheid van je patiënt
Een concreet voorbeeld van een multidisciplinaire samenwerking is het organiseren van een Medisch-Farmaceutisch Overleg (MFO). Tijdens een MFO bespreken apothekers en lokale artsen medicatiegerelateerde problemen, zoals het afbouwen van benzodiazepines of het uitvoeren van GGG medicatienazichten, om samen tot betere zorgoplossingen te komen. Een MFO wordt gefinancierd door het RIZIV, ondersteund door een getrainde moderator en inhoudelijk voorbereid door lokale beroepsverenigingen.
Een multidisciplinair zorgnetwerk opbouwen hoeft niet altijd via een formeel Medisch-Farmaceutisch Overleg (MFO). Je kan ook klein en laagdrempelig beginnen door:
- Contact te leggen met huisartsen, diëtisten of verpleegkundigen in jouw regio en een kennismakingsgesprek te plannen
- Een WhatsApp-groep voor snelle en efficiënte communicatie op te zetten
- Co-consultaties te organiseren om samen een patiënt te begeleiden
- Te starten met een eenvoudig project, zoals een bloeddruk-campagne en zo geleidelijk een zorgnetwerk uitbouwen
Het bouwen van een multidisciplinair zorgnetwerk sluit perfect aan bij de trend van ‘blurring of industry lines’, waarbij de grenzen tussen zorgdomeinen steeds meer vervagen. Juist door deze verschuiving ontstaat een unieke kans voor apotheken om hun positie te versterken. Dankzij je directe contact met patiënten en je centrale rol in de eerstelijnszorg kun je uitgroeien tot een cruciale schakel in het zorgnetwerk. Door naadloos samen te werken met andere zorgverleners en innovatieve diensten aan te bieden, creëer je niet alleen betere zorg, maar ook meer tevreden patiënten.